Voorzitter,
De donkere wolken pakken zich al langere tijd samen boven gemeenteland.
We moeten van alles. We krijgen steeds minder. Dat raakt alle gemeentes en als kleine gemeente lijkt het wel alsof je daar nog wat meer last van hebt. Daar komt nog eens bovenop, dat wij onze ambtelijke organisatie delen met Oostzaan en terwijl Wormerland wilde investeren in de organisatie heeft
Oostzaan besloten dat de organisatie in haar huidige vorm geen toekomst heeft. GroenLinks vindt dat zoals bekend best verstandig van Oostzaan, maar het is wel een beetje zuur dat wij dan in onze begroting op pagina 85 hebben staan dat we ons inzetten om de wegen en fietspaden in Oostzaan begaanbaar te houden…
Hoe dan ook; het zijn ingewikkelde tijden waarin we weinig bewegingsruimte hebben om ambities waar te maken. Wij zijn dan ook blij dat het het college is gelukt om voor 2025 toch nog een sluitende begroting te presenteren. Een voorzichtige felicitatie is wel op zijn plaats. Maar het zal duidelijk zijn dat dit een uiterst fragiele situatie is. De tergend lang durende vervanging van het AV systeem kan bijvoorbeeld nog voor extra kosten zorgen. Evenals de verduurzaming sportaccommodaties waar vooralsnog een te kort van zo’n 2 miljoen op rust. Waarom is dit eigenlijk niet meegenomen in de risicoparagraaf?
Zo zijn er nog wat onzekerheden en voor de jaren 2026-2028 hebben wij een enorme uitdaging om de boel sluitend te krijgen. Te meer daar er in juni 2023 al is aangegeven dat het vet van de botten is en het laaghangend fruit wel geplukt. Nieuwe ombuigingen gaan geen substantieel verschil meer maken. Het is dus tijd voor lef, ambities en keuzes.
Natuurlijk staan er wel ambities in de begroting, gebaseerd op het coalitieakkoord. Maar in dat coalitieakkoord stond al, dat het vooral een voortzetting was van het voorgaande beleid en dat de ambities wellicht getemperd of getemporiseerd zouden moeten worden door omstandigheden van buitenaf. Een vooruitziende blik zo blijkt.
Want als we kijken naar de verschillende programma’s dan zien we toch wel heel erg vaak zaken staan voor 2025 die daar ook al stonden voor 2024. Of zaken zijn wel verdwenen, maar niet uitgevoerd dan wel bereikt in 2024. Ambities zijn maar al te vaak getemperd en getemporiseerd.
In Programma 1 gaan we bijvoorbeeld vrolijk verder met het doorontwikkelen van de nieuwe website, (maar waar blijft nou toch die agenda van de raad op de startpagina?) het verbeteren van de bereikbaarheid én de integrale toegang. Hoe is het mogelijk dat dit nog altijd niet op orde is.
Van programma 2 schrikken wij een beetje. Waar is hier de ambitie? En het lef? En de keuzes? Plotseling lezen we, dat het onze ambitie is om in 2040 als gemeentelijke organisatie energieneutraal te zijn. Dat moet een foutje zijn, want het was 2030 en dat jaartal is ook opgenomen in het coalitieakkoord van het college. Het kan toch niet zo zijn dat we hier rustig 10 jaar langer over gaan doen? Hup college, toon lef en maak deze haalbare ambitie waar.
Ook lijkt de zonneladder verdwenenen. Wat is hier aan de hand? We missen tevens het stimuleren en faciliteren van 50% lokaal eigenaarschap. Dit is een belangrijke pijler binnen de energietransitie, maar we lezen er niets over. Doen wij wel iets?
We zijn blij dat de wijkuitvoeringsplannen lopen en dat we in 2025 een techniekkeuze mogen verwachten. In 2035 zouden de eerste wijken gasloos zijn. Wij maken ons zorgen of we dat gaan halen. Wordt deze ambitie niet te veel getemporiseerd?
En als we het dan toch over wijken en woningen hebben… De woningbouwambities… Het klinkt allemaal prachtig. Jaar in jaar uit, maar onder de streep komt er erg weinig van de grond. Zaandriehoek. Loopt er nu een procedure over de grond die we van het Hoogheemraadschap hebben gekocht? Wat doet het college om de voortgang van het project te bevorderen? Veerdijk. Zet het college stappen in dit project? Biedt de anterieure overeenkomst geen handvatten? Wormervelden. Gaat het college ernstig in gesprek met Parteon nu het na 10 jaar nog altijd blijft bij zoeken naar een projectontwikkelaar? Er gebeurd niks en intussen loopt het college zich stuk op een plan dat moet gaan om een sporthal, maar inmiddels gaat om zo veel mogelijk zo duur mogelijke woningen bouwen op postzegels in Wormeland om maar uit de kosten te komen.
GroenLinks roept het college op om keuzes te maken en zich te focussen op de echte woningbouwprojecten die daadwerkelijk het verschil gaan maken. En maak dan meteen werk van de MRA Green Deal houtbouw die we in 2024 ondertekend hebben.
Daarnaast zou het goed zijn om de alternatieve woonvormen uit het coalitieakkoord nu eens een zetje te geven. De tiny houses, woningsplitsing, transformatie bedrijfsgebouwen, toepassing leegstandswetgeving, verruiming wonen 2e lijn en generatiehofjes. Waar zijn ze? Toon lef. Toon ambitie!
Wij begrijpen niet helemaal, dat de nulmeting en strategie tot 2025 footprint niet meer onder het kopje ‘Veenweidegebied behouden’ valt. Moeten wij hier uit, en uit het feit dat er een herijking gaat plaats vinden in plaats van uitvoering, opmaken dat het hele proces op losse schroeven staat?
Met betrekking tot programma 3 vinden wij het hoopgevend, dat het beleid Toeslagenaffaire wordt geëvalueerd. Graag worden we meegenomen in de uitslagen van deze evaluatie.
Het valt ons op, dat we wederom gaan onderzoeken of we de werkwijze van gezinscoaches in een lichtere vorm voor een bredere groep gezinnen mogelijk kunnen maken. Dit zou in 2024 gedaan worden. Wij hadden graag gezien dat de gezinscoaches light in 2025 ingezet konden worden. Kan de portefeuillehouder de keuze maken om deze ambitie prioriteit te geven?
Er is overigens meer dat we al in 2024 zouden doen, bespreken of onderzoeken. Opvallend is hierbij het Respijthuis structureel voortzetten waarbij we budget voor logeervoorziening hebben opgenomen, terwijl blijkbaar nachtopvang nu niet mogelijk is. Hoe zit dat?
Het verbeteren van de overgang van jeugdwet naar WMO en de participatiewet moet wat ons betreft ook prioriteit krijgen. Waarom is dit nog niet op orde?
Programma 4 is een mooi programma, dat ook gaat over kunst en cultuur. Wij blijven het jammer vinden dat dit niet wordt benoemd. En dat terwijl kunst en cultuur zo belangrijk zijn. Uit onderzoeken is gebleken dat kunstbeleving van belang is voor het welbevinden van mensen. De vereenzaming neem toe in de samenleving en ook daar kan kunst en cultuur een tegenwicht bij bieden. Kunst heeft een positieve invloed op de cognitieve vaardigheden en op de sociaal emotionele ontwikkeling, creativiteit, en het zelfvertrouwen. Kunst verbindt. Kunst doet er toe.
Een ander punt dat ons in dit programma opvalt is dat we, wederom, het aanbod voor ontmoeting en recreatie willen uitbreiden. Prima. Doe dat en begin met het mogelijk maken dat het Heerenhuis zo snel mogelijk weer de ontmoetingsplek kan zijn die het zo lang is geweest voor de inwoners van Spijkerboor, maar ook voor wandelaars, fietsers, roeiers en vele anderen. Toon ook hier lef, ambitie en kies!
Ook bij programma 5 zien we dat de temporisatie heeft toegeslagen. Bijvoorbeeld met betrekking tot de Pilot buurtoudersproject starten. Dit stond ook al voor 2024 in de begroting.
Dan het groenbeheer en klimaatadaptatie. Hier is heel veel ambitie nodig. Als we het qua klimaatadaptatie houden bij grasbetontegels gaan we de wedstrijd niet winnen. Zeker niet als we tegelijkertijd bomen kappen voordat we überhaupt een idee hebben van waar en welk type boom we gaan herplanten. En heeft het college geen ideeën voor het versterken van de biodiversiteit?
Verder zouden wij het college graag willen oproepen om zich actief te laten informeren over het zogenaamde voedselklasje van de MRA, waar nu 5 gemeentes aan deelnemen. Misschien kunnen wij nog aanhaken? Want hoe mooi zou het zijn als Wormerland 1 van de gemeentes wordt waarin we lokaal voedsel produceren en consumeren met alle sociale cohesie van dien. Denk bijvoorbeeld aan gezamenlijke voedselplantsoenen, waar buurtgenoten elkaar ontmoeten en tegelijkertijd een deel van hun voedsel kunnen verzorgen.
Wat betreft programma 6 zouden wij graag zien dat openheid en transparantie de norm wordt, zoals dat in de nieuwe gemeentewet is opgenomen. Op dit moment lijkt het college zich onvoldoende bewust van deze nieuwe norm als het gaat om geheimhouding. Ook aangaande de nieuwe wet gemeenschappelijke regelingen zien wij nog te weinig gebeuren. Graag vragen wij het college om de instrumenten uit deze wet goed in te zetten om de raad grip te geven en in positie te brengen.
Voorzitter,
Wat voor gemeente wil het college zijn? Het is ons niet duidelijk.
Maar we geven graag een voorzet: Wij willen een groene, duurzame gemeente zijn. Een gemeente waarin inwoners elkaar kennen en helpen, terwijl de gemeente een actieve, transparante en betrokken partner is voor inwoners. Een gemeente waar inwoners bij terecht kunnen. Een gemeente waarin iedereen kunst en cultuur kan ervaren en iedereen zich thuis voelt. Een gemeente waar je ook in de toekomst graag wil en kan wonen.
Wij hopen dat u het lef heeft én de keuzes wil maken om die ambitie waar te maken.