Algemene Beschouwingen

Voorzitter,



Allereerst dank aan het college en de organisatie voor het in deze onzekere tijd presenteren van de begroting. Ook dank voor de gelegenheid die de raad heeft gehad om met de portefeuillehouder in gesprek te gaan over de begroting en de uitgebreide antwoorden die we op de vragen mochten ontvangen.



2021 wordt een mager jaar. Sinds 2015 hevelt het Rijk taken over naar de gemeenten, maar blijft de daarvoor benodigde financiering achterwege. Dit is een probleem wat in heel Nederland wordt gevoeld. Er komen nog meer gedecentraliseerde taken op ons af en de druk wordt groter. Voor ik verder ga met mijn betoog over de Wormerlandse begroting roep ik onze inwoners op dit mee te laten wegen in hun volgend jaar te nemen besluit bij de landelijke verkiezingen. Multinationals betalen geen of veel te weinig belasting, de kloof tussen arm en rijk en het verschil in waardering tussen arbeid en aandeelhouderschap is weer groter geworden en de burger betaalt de prijs bij crises. Dat was zo bij de bankencrisis en ook nu weer worden er woekerwinsten behaald bij de bestrijding van Covid-19, terwijl de zorgmedewerkers als essentiële beroepsbeoefenaren met een kluitje het riet in worden gestuurd. Ik haal graag de woorden aan van historicus Rutger Bregman (u weet wel, “taxes, taxes, taxes” tijdens de World Economic Forum in Davos in januari 2019):



“Als je kijkt naar de reële economie en naar de mensen waar we echt van afhankelijk zijn: dan heb je het juist over de midden- en onderklasse. Als zíj stoppen – de leraren, de verplegers, de vuilnismannen en de schoonmakers – dan zitten we écht in de shit. Zij zijn in werkelijkheid de sterke schouders die de zwaarste lasten dragen.”

In ons geval zijn het de gemeenten die de lasten moeten dragen, de

dubbeltjes om moeten draaien en dus een extra beroep moeten doen op hun inwoners. Door taken naar de gemeenten over te hevelen en dat met een tekort aan geld gepaard te laten gaan, komen de financiën van onze gemeente onder druk te staan en zullen wij onze inkomsten uit andere bronnen moeten halen. Want als gemeente willen we onze dienstverlening op peil en de voorzieningen in stand houden. Dát is de werkelijke reden voor het verhogen van de Onroerende-Zaakbelasting, de OZB. Het voorstel wat nu voorligt verdeelt de lasten eerlijk: een hoger kapitaal wordt evenredig hoger belast en zij die in moeilijkheden zijn geraakt kunnen kwijtschelding aanvragen.



Maar het zich steeds verder uitbreidende takenpakket van de gemeente en de wijze waarop wij georganiseerd hebben dat uit te voeren legt nog een ander probleem bloot: onze ambtelijke organisatie OVER-gemeenten, die wij delen met Oostzaan, kan die taken nauwelijks aan. Vacatures staan lang onvervuld, waardoor taken stilvallen, medewerkers structureel onder druk staan en daardoor het collegeprogramma en onze dienstverlening in gevaar zijn. Een investering zoals voorgesteld in OVER zal voor de komende jaren dus nodig zijn, maar blijkt nu wel als de zwaarste last op onze begroting te rusten. Het lost echter op de langere termijn het probleem van de bestuurskracht niet op. Een uitbreiding van onze ambtelijke samenwerkingsorganisatie, door aansluiting van één of meerdere gemeenten, is door de regionale ontwikkelingen niet reëel. Ondertussen wordt al veel uitbesteed aan en ingekocht in de regio Zaanstreek-Waterland. Voor Wormerland  blijkt het moeilijk een sterk bestuurlijk geluid te laten horen in de MRA en de vele Gemeenschappelijke Regelingen in deze regio.

Wij richten onze blik op, naast Oostzaan, een versteviging van de banden met de groenlandelijke gemeenten Landsmeer en Waterland. Deze gemeenten kennen dezelfde problematiek, denk aan veel overeenkomsten qua infra en inrichting, deelgenoot in samenwerkingsverbanden (Veiligheidsregio, GGD, MRA, Vervoerregio), zelfde natuur en recreatieve druk uit de stedelijke gebieden en gebrekkig OV in de buitengebieden. We moeten in deze regio onze krachten bundelen. En om dat te doen en vooruitkijkend naar mogelijke ontwikkelingen, zal de investering in OVER zich moeten richten op het inrichten van een organisatie die qua inrichting, ICT en systematiek leidt tot een versterking van de samenwerking met de 3 groenlandelijke gemeenten. Alleen dan is een samenwerking op lange termijn, in welke vorm dan ook, effectief.

Het moet ons wel van het hart dat na de behandeling van de begroting van OVER-gemeenten in juni dit jaar, haar Algemeen Bestuur een herziene begroting heeft vastgesteld. Deze begroting is niet aan de raad aangeboden voor een zienswijze. Dat maakt dat wij van de details van de herziene begroting niet op de hoogte zijn. Wij behouden ons daarom voor om de herziene begroting van OVER alsnog in een voorronde te behandelen en wellicht daaropvolgend alsnog tot een zienswijze van onze raad te komen. Dat is wenselijk, omdat, zoals gezegd, de kosten van OVER zwaar op onze begroting rusten.



Een zware last is ook het Sociaal Domein. Een verwachte hogere aanvraag van WMO-gelden en een maar deels te controleren Jeugdzorg baart ons zorgen. Onze hoop is gevestigd, zoals in de eerdere oproep aan onze inwoners al aangegeven, op een ander kabinet na de landelijke verkiezingen volgend jaar, die de gemeentelijke realiteit onder ogen ziet en op zijn minst met de nodige fondsen komt. Ondertussen zullen wij alert moeten zijn op signalen van armoede en vereenzaming.

Een egalisatiereserve leges omgevingsvergunningen hebben wij nog nooit eerder ingesteld. De verwachtingen zijn dat volgend jaar de inkomsten hoog zullen zijn. We horen daarentegen ook, dat die inkomsten wellicht pas in 2022 worden geboekt. Om die onzekerheid tegen te gaan, gaan wij akkoord met het voorstel.

Ook met de aanpassingen in de subsidies aan Scwo en de Kaasfabriek gaan wij akkoord. De inzet van een jongerenwerker die zich richt op de

maatschappelijke participatie van jongeren tussen de 14 en 23 juichen

wij toe en de Kaasfabriek neemt een prominente en gewaardeerde plaats in in het Wormerlandse cultuurlandschap. Wij waarderen ook de geplande cultuureducatie op onze basisscholen. Op dit moment is er naar aanleiding van de aanvallen op leraren ook de wens in de samenleving om meer aandacht te besteden aan mens & maatschappij, maatschappijleer casu quo burgerschap.  Wordt daar in ons basisonderwijs ook aandacht besteed? Kan de gemeente daar een rol in spelen? Wij blijven teleurgesteld in de voortgang rond de inventarisatie, onderhoud en opslag van de beeldende kunst in bezit van de gemeente.

Ook is er wat ons betreft groen licht voor de identiteitsfraude-apparatuur. De kans dat door strengere controles in andere gemeenten de kans op fraude in de eigen gemeente zal toenemen zien wij als een onaanvaardbaar risico.

Voorzitter

Wij blijven als GroenLinks hameren op een duurzame inrichting van onze fysieke omgeving. De RES en TVW (Transitievisie Warmte) zijn lopende programma’s, dus daar besteed ik nu geen aandacht aan. Maar ook met kleine stappen zijn wij blij. Bijvoorbeeld dat het gemeentehuis is voorzien van een sedumdak. Dat dit dak goedkoper bleek dan de traditionele dakbedekking is een mooi voorbeeld van de ontwikkelingen van de laatste jaren en dat smaakt naar meer. Als het gaat om nieuwe woningbouwplannen, vragen wij deze te laten voldoen aan de eisen van 2050, want zo lang zullen de woningen toch op zijn minst staan. Het gebruik van in het hele productie- en gebruikstraject milieubelastende materialen en processen moet worden voorkomen. Circulariteit en 0-milieubelasting moeten voorop staan. Hemelwatergebruik en warmteterugwinning moeten standaard onderdeel worden van de planontwikkeling. Wij opteren er ook voor dat binnen uitgebreidere plannen niet alleen het percentage sociale woningbouw wordt opgenomen, maar ook een percentage innovatieve bouw. Dit hoeft niet meer te kosten, alleen de traditionele bouwbril moet worden afgezet.



Ook ons buitengebied moet op ons netvlies staan. De recreatieve druk uit de omliggende steden wordt groter en de discussie over het combineren van natuur en recreatie zal meer actueel worden. Daarbij hebben wij te maken met bodemdaling. Dat dwingt ons tot actie en waar mogelijk tot het nemen van maatregelen. Wij moeten de oorzaken die daaraan ten grondslag liggen wegnemen.



Ook vragen we u meer druk te zetten om de aanleg van breedband in de buitengebieden mogelijk te maken voor de 250 witte adressen. Sommige bewoners en bedrijven gaan nu over op 4G en indien beschikbaar 5G, maar met de dekking en snelheid daarvan wordt niet altijd als positief ervaren.



Voor zover in eerste termijn.